۱۴۰۴ آذر ۲۱, جمعه

قبرستان گیلیارد: قربانی ایدئولوژی و فراموشی قانونی

 


قبرستان گیلیارد: قربانی ایدئولوژی و فراموشی قانونی

خبر و وضعیت کنونی

مهرنوش رهام

در روزهای اخیر، خبر تخریب قبرستان تاریخی یهودیان گیلیارد در دماوند، توجه فعالان حقوق بشر و رسانه‌ها را جلب کرده است. این قبرستان که بیش از یک قرن قدمت دارد، یادگار حضور تاریخی جامعه یهودی ایران و گواهی زنده از فرهنگ و آیین اقلیت‌هاست. تصاویر میدانی و گزارش‌های هرانا نشان می‌دهد بخش‌هایی از این قبرستان شکسته، جابه‌جا و به محل زباله و حفاری غیرمجاز تبدیل شده‌اند. این وضعیت تلخ نمونه‌ای عریان از اولویت دادن ایدئولوژی بر قانون و حقوق انسانی است.


تاریخچه قبرستان گیلیارد

قبرستان یهودیان گیلیارد در اوایل قرن بیستم ساخته شد و به مرور یکی از مهم‌ترین گورستان‌های یهودیان منطقه شد. سنگ‌قبرهای آن با نوشتار عبری و فارسی یادآور تاریخ، هویت و پیوند فرهنگی جامعه یهودی دماوند هستند.

در دهه‌های بعد، قبرستان در فهرست آثار ملی ثبت شد و طبق قانون، هرگونه تغییر کاربری، تخریب یا حفاری غیرمجاز ممنوع اعلام شد. با این حال، نبود حفاظت عملی، رها شدن محوطه و نفوذ پروژه‌های شهری باعث شد سنگ‌قبرها شکسته و دفاتر تاریخی به طور کامل از بین بروند. ثبت ملی تنها تابلویی بی‌فایده است وقتی اراده اجرایی وجود ندارد.


عوامل ایدئولوژیک و تخریب سیستماتیک

علت اصلی وضعیت نابسامان قبرستان گیلیارد، نگاه ایدئولوژیک و سیاسی نظام جمهوری اسلامی است. در کشوری که حفاظت و بازسازی اماکن مذهبی شیعی اولویت دارد، قبرستان‌های اقلیت‌ها به چشم تهدیدی برای هویت رسمی دیده می‌شوند.

تفاوت‌ها در یک نگاه:

این سیاست ایدئولوژیک باعث شده که نه تنها تخریب فیزیکی بلکه حذف نمادین اقلیت‌ها از منظر تاریخی و فرهنگی رخ دهد.


قوانین وجود دارند اما اجرا نمی‌شوند

قانون حفظ آثار ملی و مصوبات شورای عالی شهرسازی، هرگونه تخریب، جابه‌جایی یا حفاری غیرمجاز قبرستان‌ها را ممنوع کرده‌اند. همچنین، قانون مجازات اسلامی، جرم‌انگاری تخریب آثار ثبت‌شده را تعیین کرده است.

اما در عمل:

نتیجه این است که قبرستان گیلیارد، با وجود ثبت ملی، رها شده و به حال خود باقی مانده است.


مقایسه با اماکن مذهبی شیعی

مقایسه وضعیت قبرستان گیلیارد با امام‌زاده‌ها و اماکن مذهبی شیعی نشان می‌دهد حفاظت و بازسازی در ایران کاملاً ایدئولوژیک و تبعیض‌آمیز است:

این تفاوت آشکار نشان می‌دهد که ایدئولوژی و نگاه هویت‌ساز نظام، معیار اصلی حفاظت است، نه قانون و عدالت فرهنگی.


نقض حقوق بشر و آزادی ادیان

رها شدن قبرستان‌ها و عدم حفاظت، فراتر از یک مشکل میراث فرهنگی است و به نقض حقوق بشر و آزادی ادیان مربوط می‌شود:


نتیجه‌گیری

قبرستان گیلیارد با سنگ‌قبرهای شکسته، محوطه رها شده و حفاری‌های غیرمجاز، نمونه‌ای آشکار از سیاست‌های تبعیض‌آمیز و ایدئولوژیک در ایران است. ایران کشوری با تاریخ و فرهنگ متنوع است، اما وقتی ایدئولوژی جای قانون و اخلاق انسانی را می‌گیرد، تنوع فرهنگی قربانی می‌شود و حقوق بشر عملاً نادیده گرفته می‌شود.

حفاظت از این قبرستان‌ها و سایر آثار تاریخی اقلیت‌ها نه تنها یک الزام قانونی، بلکه یک ضرورت اخلاقی و انسانی برای احترام به حقوق بشر و تنوع فرهنگی است.



هیچ نظری موجود نیست:

ارسال یک نظر

از منبر تا مرزبان گردشگری؛ تقسیم مردم به زائر و غیرزائر، روایت تازه‌ای از نقض حق انتخاب

از منبر تا مرزبان گردشگری؛  تقسیم مردم به زائر و غیرزائر، روایت تازه‌ای از نقض حق انتخاب مهرنوش رهام