صفحه اصلی

▼

۱۴۰۴ آذر ۲۲, شنبه

گرانی بنزین در ایران؛ فشار اقتصادی، فروپاشی معیشتی و نقض حقوق بشر

 


گرانی بنزین در ایران؛ فشار اقتصادی، فروپاشی معیشتی و نقض حقوق بشر

مهرنوش رهام

از امروز شنبه ۲۲ آذر ۱۴۰۴ (۱۳ دسامبر ۲۰۲۵)، سیستم جدید قیمت‌گذاری بنزین سه‌سطحی در ایران به اجرا درآمد — رویدادی که مهم‌ترین تغییر در سیاست سوخت این کشور از سال ۱۳۹۸ تاکنون است و پیامدهای گسترده‌ای برای اقتصاد و معیشت مردم دارد. طبق این طرح رسمی، قیمت بنزین برای خودروهای شخصی به‌صورت زیر تعیین شده است:

این تغییر اقتصادی، که دولت آن را بخشی از «اصلاحات اقتصادی و مدیریت مصرف» توصیف می‌کند، در عمل فشار بیشتری بر زندگی روزمره مردم وارد خواهد کرد؛ افزایش قیمت سوخت به‌طور مستقیم بر هزینه‌های حمل و نقل، قیمت کالاها و خدمات، و قدرت خرید خانوارها تأثیر خواهد گذاشت.

بررسی تاریخی قیمت بنزین

دهه ۱۳۸۰ شاهد معرفی قیمت سهمیه‌ای و آزاد بودیم و تا سال ۱۳۹۲، نرخ‌ها به ۵۵۰–۹۵۰ تومان رسید. این دوره، همزمان با اجرای سیاست‌های هدفمندی یارانه‌ها بود که تلاش می‌کرد دولت کسری بودجه را کنترل کند، اما اثرات اجتماعی گسترده‌ای داشت.

جهش بزرگ سال ۱۳۹۸، نرخ سهمیه‌ای را تا ۱۵۰۰ تومان افزایش داد و اعتراضات گستردهٔ مردم در بیش از ۱۰۰ شهر ایران شکل گرفت. گزارش‌ها حاکی از دستگیری هزاران نفر و کشته شدن ده‌ها معترض در سرکوب اعتراضات بود.

در سال ۱۴۰۴، اجرای سیستم سه‌سطحی جدید بنزین نشان‌دهندهٔ پایان دورهٔ قیمت‌های ثابت و آغاز مرحله‌ای است که هزینهٔ سوخت برای بسیاری از خانوارها به‌طور معنی‌داری افزایش یافته است.

نمودار روند تاریخی قیمت بنزین

روند تاریخی قیمت بنزین نشان می‌دهد که هر جهش مهم در طول دهه‌های گذشته، فشار اقتصادی و اجتماعی بیشتری بر زندگی مردم وارد کرده است:

این داده‌ها نمایانگر این است که افزایش قیمت بنزین نه تنها یک تغییر اقتصادی، بلکه یک بحران بلندمدت اجتماعی و معیشتی بوده است.

تصمیم دولت؛ اصلاح اقتصادی یا فاجعهٔ ساختگی؟

دسامبر ۲۰۲۵، دولت ایران سیستم سه‌سطحی برای بنزین را اجرا کرد. هدف رسمی مهار مصرف و جلوگیری از قاچاق سوخت اعلام شد، اما در عمل این سیاست نسلی از ناامیدی، تورم و بی‌عدالتی را به همراه داشته است.

این سیاست باعث شده است:

مردم مجبور شده‌اند پول کمتری برای دارو، درمان و آموزش کنار بگذارند و بسیاری برای تأمین داروهای ضروری با کمبود منابع مواجه هستند.

اثرات زنجیره‌ای بر زندگی مردم

افزایش قیمت بنزین تأثیرات گستردهٔ زنجیره‌ای دارد:

در نتیجه، بسیاری از خانوارها توان تأمین نیازهای اساسی خود را از دست می‌دهند، و فشار اقتصادی به شدت احساس می‌شود.

سقوط ریال و پناه مردم در دلار و طلا

نرخ دلار در بازار آزاد به رکوردهای جدیدی رسیده و ارزش ریال نسبت به ارزهای خارجی به شدت سقوط کرده است، که بار دیگر قدرت خرید مردم را کاهش داده و به افزایش قیمت کالاها کمک می‌کند. ایران اینترنشنال | Iran International

در چنین وضعیتی، بسیاری از مردم به دنبال حفظ سرمایهٔ خود در بازار دلار و طلا هستند؛ پدیده‌ای که نشان‌دهندهٔ بی‌اعتمادی عمومی به اقتصاد داخلی و ناامیدی از آیندهٔ اقتصادی کشور است.

فشار روانی و کاهش امید به زندگی

بحران اقتصادی نه تنها در جیب مردم تأثیر می‌گذارد، بلکه بر سلامت روان و امید به زندگی نیز اثر گذاشته است. فشار هزینه‌های روزمره، نگرانی بابت تأمین نیازهای اولیه و عدم چشم‌انداز روشن، باعث افزایش استرس، احساس درماندگی و افسردگی در خانواده‌ها شده است.

بازخوانی اعتراضات سال ۱۳۹۸ و نقض حقوق بشر

افزایش قیمت بنزین در سال ۱۳۹۸، موجی از اعتراضات در بیش از ۱۰۰ شهر ایجاد کرد. اعتراضات اقتصادی به سرعت به اعتراض به بی‌عدالتی و فقدان شفافیت تبدیل شد، و پاسخ دولت شامل سرکوب خشونت‌آمیز، قطع اینترنت و کشته شدن ده‌ها نفر بود — رویدادی که به عنوان نقض گستردهٔ حقوق بشر در حافظهٔ جمعی ثبت شده است.

سیاست‌های اقتصادی و آماده‌سازی ذهن مردم

این سیاست‌ها بدون حمایت واقعی، جامعه را به سمت بی‌اعتمادی و ناامیدی عمیق هدایت می‌کنند و زمینه را برای بحران‌های اقتصادی و اجتماعی آینده فراهم می‌سازند.

سخن پایانی

 اقتصاد بیمار، جامعه محروم، آیندهٔ مبهم

گرانی بنزین:

بدون اصلاحات ساختاری، شفافیت و مشارکت مردم، بحران‌های مشابه نه تنها تکرار می‌شوند، بلکه عمیق‌تر و مخرب‌تر خواهند بود.

هر جهش قیمتی، نه یک اصلاح اقتصادی، بلکه یک ضربهٔ اجتماعی و انسانی است.

at

هیچ نظری موجود نیست:

ارسال یک نظر