«هشدار قاسم‌زاده؛ فریاد جدی یا چراغ خاموش بحران؟

 

«هشدار قاسم‌زاده؛ فریاد جدی یا چراغ خاموش بحران؟»

فیروز قاسم‌زاده، مدیرکل دفتر اطلاعات و داده‌های آب وزارت نیرو، اخیراً با آمارهایی شوکه‌کننده اعلام کرده که پاییز امسال یکی از «

خشک‌ترین پاییزهای ۵۸ سال اخیر» بوده است.  او می‌گوید بارش‌ها نسبت به میانگین بلندمدت ۸۱ درصد کاهش یافته‌اند.  در نتیجه، پرشدگی سدهای کشور فقط به ۳۲ درصد ظرفیت رسیده است، یعنی چیزی مثل یک سوم! 

اما آیا این هشدار جدی واقعاً جدی گرفته شده؟

به نظر می‌رسد اوضاع بسیار بدتر از آن چیزی است که در بیانیه‌ش مطرح می‌شود:

1. آمار شوکه‌کننده، اما بی‌عملی احتمالی

وقتی مدیر ارشد وزارت نیرو چنین عددهایی می‌دهد، انتظار داریم دولت و مسئولان سریعاً برنامه‌های جدی برای مدیریت مصرف و ذخیره‌سازی آب اجرایی کنند. اما تا الان چیزی که بیشتر دیده شده، تکرار هشدار و «نیاز به همدلی مردم» است.  این «دعوت به همدلی» به نظر می‌آید جای مدیریت فعال‌تر و سیاست‌گذاری قاطع‌تر را گرفته است.

2. بحران سدها تنها یک قسمت از معماست

قاسم‌زاده منکر نمی‌شود که «مصارف زیاد و منابع بسیار اندک» است.  اما آیا واقعاً تاکنون نگاه جدی به بازبینی الگوی مصرف آبِ کشاورزی، صنعت و شهری شده؟ یا فقط در حد حرف باقی مانده؟ وقتی سدها پایین‌اند و بارش کم است، باید اقدام ساختاری انجام شود، نه فقط هشدار دادن.

3. سرعت کاهش آب بیشتر از هشدارهاست

ورودی سدها از ابتدای سال آبی تا اول آذر، به گفته خود قاسم‌زاده، ۳۸ درصد کمتر از سال قبل بوده است.  این یعنی ذخایر سدها نه فقط خالی شدن، بلکه با سرعتی نگران‌کننده در حال کاهش‌اند. پر کردن دوباره‌شان با بارش معمولی نیز ممکن است کافی نباشد.

4. استان‌هایی در وضعیت قرمز، اما بی‌اعتنایی به تبعات محلی

او می‌گوید پنج سد در وضعیت قرمز‌اند.  اما از گفته‌هایش مشخص نیست که برای آن سدهای قرمز دقیقاً چه برنامه‌ای در نظر گرفته شده است. آیا اولویت تخصیص آب به این مناطق در نظر گرفته شده؟ آیا تهدید برای تأمین آب شرب یا کشاورزی محلی جدی است؟

5. اصرار بر تغییر اقلیمی، اما کم‌کاری در راه‌حل

قاسم‌زاده بارها از «تغییر اقلیم» و «عدم قطعیت اقلیمی» به‌عنوان دلایل بحران آب یاد کرده است.  این واقعاً بخشی از مسئله است، اما تبدیل این هشدارها به سیاست‌های قوی‌تر (مثل بازسازی سیستم آبیاری، پس‌انداز آب، کاهش تاب‌آوری مصرف بی‌رویه) باید با جدیت بیشتری دنبال شود. تکرار هشدار بدون اقدام مؤثر، بیشتر به شعار شبیه است تا یک راهبرد عملیاتی.

6. پیام نادیده گرفتن مردم کمتر مسئول

وقتی مقامات با داده‌های این‌چنینی صحبت می‌کنند و در عین حال از مردم می‌خواهند «همدل شوند» و مصرف را کاهش دهند، این سوال پیش می‌آید: آیا بار بحران فقط بر دوش مردم گذاشته شده؟ آیا بخش دولتی برای کاهش مصرف یا سرمایه‌گذاری در فناوری‌های آبی برنامه عملیاتی دارد؟ یا ماجرا فقط داد زدن در رسانه‌هاست؟

سخن پایانی

گفته‌های فیروز قاسم‌زاده اگرچه هشداردهنده و جدی‌اند، اما فعلاً بیشتر به یک فریاد نگرانی شبیه‌اند تا یک آلارم تبدیل‌شده به اقدامات واقعی و ساختاری. اگر وضعیت به همین منوال پیش برود، کشور ممکن است با تنش آبی بسیار شدیدتری روبرو شود. این بحران نه فقط چالش فنی منابع آب، بلکه چالش مدیریتی، اقتصادی و سیاسی نیز هست — و نیاز به تصمیم‌گیری قاطع و شفاف دارد، نه فقط حرف و هشدار.